Оросын банкинд зөвшөөрөл олгох Г.Занданшатарын үг зөвхөн орос хэл дээр бий

Гадаадын банк нээх Г.Занданшатарын мэдэгдэл Монголыг бизнес, санхүүгийн боломж, геополитикийн эрсдэл гэсэн хоёр галын дунд аваачлаа.

Олон жил яригдсан гадаадын банкны салбарыг Улаанбаатарт нээх ажил хэрэгжихээр болсныг Ерөнхий сайд Г.Занданшатар хоёр хоногийн (2025.11.18) өмнө Москва хотноо мэдэгджээ. Энэ нь олон жил салбар байгуулахаар хөөцөлдөж байгаа Хятадын биш, сүүлийн жилүүдэд эрчимтэй хөөцөлдөж байгаа Өмнөд Солонгосын биш, харин Оросынх байх ажээ.

ШХАБ-ын гишүүн орнуудын Засгийн газрын тэргүүн нарын зөвлөлийн өргөтгөсөн хуралдаанд оролцох үеэрээ Ерөнхий сайд маань ОХУ-ын төрийн тэргүүн Владимир Путин болон Засгийн газрын тэргүүн Михаил Мишустинтэй уулзсан. Ерөнхийлөгч Владимир Путинтэй уулзах үеэрээ “Хоёр орны төлбөр тооцоо, худалдааг хөнгөвчлөх зорилгоор Оросын банкны салбарыг Монголд нээх бүхий зөвшөөрөл, дэмжлэгийг үзүүлэхэд бэлэн. Хоёр орны Сангийн сайд энэ тухай өнөөдөр уулзаж тохиролцсон” хэмээн Г.Занданшатар хэлжээ.

Сонирхолтой нь Ерөнхий сайдын албан мэдээнд энэ талаар нэг ч үг дурдагдаагүй. Монголын хэвлэл болон олон нийтийн сүлжээгээр тархсан бүх мэдээ орос талын эх сурвалжтай. Хайлт хийгээд үзвэл Оросын хэвлэлүүд Ерөнхий сайдын маань үгийг хангалттай цацсаныг харж болно.

Барууны хориг улам чангарч байгаа энэ үед Оросын банкны салбарыг Улаанбаатарт нээх нь Монголд сөргөөр нөлөөлнө гэсэн болгоомжлолыг монголчууд хамгийн ихээр илэрхийлж байна. Гэсэн ч нефтийн бүтээгдэхүүний импортоос бүрэн хамааралтай Монголын хувьд Засгийн газрын энэ алхмыг ойлгохоос өөр аргагүй. Ерөнхий сайд Г.Занданшатарыг Москвад газардахтай зэрэгцэн хэвийн болоод байсан бензины дараалал дахин үүссэнийг тохиолдол гэж харах нь гэнэн хэрэг болно. Оросуудын “чадах юмаараа хяхах дипломаси” гэж үзэх нь бодит байдал. Бид Оросын шатахууныг дэлхийн зах зээлийн үнээс 35%-ийн хямд үнээр худалдан авч байгаа ньюанс бас бий.

Орос-Украины дайнаас хойш хойд хөрштэй эдийн засаг, бизнесийн харилцаатай бүхий л улс оронд Оростой хийх төлбөр тооцоо нь улам төвөгтэй болсоор байгааг бүгд мэдэж байгаа. Давхар хоригт орж, өөрсдийн эдийн засагтаа хүндрэл учруулахгүйн төлөө улс болгон чадах бүхнээ хийж байгаа.

Оросын банкны салбарыг нээх нь хэд хэдэн сөрөг үр дагавар авчирна. Үүнд,

-Барууны орнуудын давхар хоригт орно

-Шатахуун дээрээ нэмээд санхүүгийн хамаарал бий болно

-Олон улсад Монголын нэр хүндэд нөлөөлж, геополитикийн таагүй тоглоом руу татан оролцуулах сөрөг нөлөөтэй.

Энэ сөрөг нөлөөг хэрхэн саармагжуулах, дотоодын зах зээл, банкны салбараа хэрхэн хамгаалах нь монголчууд биднээс шалтгаална. Үйл ажиллагааны хүрээ, хязгаарыг хатуу тогтоох хамгаалалтын механизмыг боловсруулах нь зөв алхам болно.

Гадаадын банкны салбар байгуулах эрх зүйн орчин үүссэн

Одоогоос хоёр жилийн өмнө буюу 2023 оны 6-р сарын 14-ний өдөр “Гадаадын банкны салбар, төлөөлөгчийн газрын үйл ажиллагааны нөхцөл, шаардлагыг тогтоох, хэрэгжүүлэх журам”-ыг Монголбанкны Ерөнхийлөгчийн А-116 дугаар тушаалын Нэгдүгээр хавсралтаар баталсан. Гадаадын банк Монгол Улсад салбар, төлөөлөгчийн газар байгуулах тухай бүр Монголбанкнаас зөвшөөрөл авна хэмээн тус журамд заасан бөгөөд Ерөнхий сайд Москвад “хоёр орны Сангийн сайд тохиролцлоо” гэж хэлсэн нь Монголбанкны зөвшөөрлийг авах процесс эхлээгүй гэсэн ойлголтыг өгч байна.

Энэхүү журамд хэд хэдэн нөхцөлүүдийг зааж өгсөн. Тухайлбал,

-банкны салбар, төлөөлөгчийн газар байгуулах хүсэлт гаргасан өдрөөс өмнө 3 -аас багагүй жилийн хугацаанд тогтвортой үйл ажиллагаа эрхэлсэн байх;

-банкны харьяалагдах улсын хяналт шалгалтын эрх бүхий байгууллагаас тогтоосон банкны үйл ажиллагааны зохистой харьцааны шалгуур үзүүлэлтийг хүсэлт гаргасан өдрөөс өмнө 1 жилийн хугацаанд тогтмол хангаж ажилласан байх;

-банкны харьяалагдах улсад хийгддэг банкны зохистой засаглалын үнэлгээ нь "Дунд" (эсхүл үүнтэй адилтгах) ба түүнээс дээш байх;

-гадаадын банк нь мөнгө угаах, терроризмыг санхүүжүүлэх, авлига, эдийн засгийн гэмт хэрэгт ял шийтгүүлж байгаагүй, эсхүл ял шийтгэлийн хугацаа дууссан байх;

-Монгол Улсад банкны салбар, төлөөлөгчийн газар байгуулахыг банкны харьяалагдах улсын хяналт шалгалтын эрх бүхий байгууллагаас зөвшөөрсөн байх;

-банкны харьяалагдах улсын хяналт шалгалтын эрх бүхий байгууллага нь банкны Монгол Улсад байгуулах салбарт банкны хяналт шалгалтыг хэрэгжүүлэх боломжтой байх;

-банк, санхүүгийн салбарын тогтвортой байдалд сөргөөр нөлөөлөхгүй байх.

-Гадаадын банкны салбар нь Монгол Улсын нутаг дэвсгэр дээр мөнгөн хадгаламжийн үйл ажиллагаа эрхлэхгүй байх зэрэг нөхцөл тавигдсан.

Оросын чухам ямар банк салбараа нээх талаар мэдээлэл олдохгүй байгаа ч Монголын банк, санхүүгийн байгууллагуудтай харилцаж ирсэн уламжлал, томоохон төсөл, хөтөлбөрүүдийг санхүүжүүлж ирсэн түүхийг нь харвал VTB болон Gazprombank банк байх магадлал өндөр. Гэхдээ бас Сбербанкийг бас үгүйсгэж болохгүй.

Оросын төлбөр тооцооны “Мир” системийг Монголд нэвтрүүлэх тухай 3-4 жилийн өмнө Засгийн газар хоорондын хуралдааны үеэр яригдаж байсан ч өнөөг болтол нэвтрээгүй байгаа.

Монгол Улс ЕАЭЗХ-той Худалдааны түр гэрээг өнгөрсөн тавдугаар сард байгуулсан. Гэхдээ гэрээ хүчин төгөлдөр болоогүй, УИХ-аар орж байж хүчин төгөлдөр болох учиртай. Хэрэв энэ гэрээ хэрэгжих нөхцөлд Улаанбаатарт байгуулагдах банкны салбар ихээхэн чухал үүрэг гүйцэтгэх болно.

Хятадын Bank of China сүүлийн 10 гаруй жил Монгол төлөөлөгчийн газар ажиллуулж байгаа. Мөн сүүлийн үед Өмнөд Солонгосын Shinhan банк Монголд төлөөлөгчийн газраа нээх тухай ярих сонсогдох болсон.